W praktyce klinicznej często obserwujemy u osób w wieku rozwojowym – dzieci i nastolatków – współwystępowanie trudności w radzeniu sobie z emocjami z objawami innych zaburzeń. Dotyczy to zarówno zaburzeń eksternalizacyjnych, jak i internalizacyjnych – między innymi nastroju, lękowych, więzi czy radzenia sobie z wyzwaniami codzienności. Objawy różnych problemów nakładają się na siebie i utrudniają dobór odpowiedniej metody pracy terapeutycznej.
Podejście transdiagnostyczne umożliwia pracę terapeutyczną nad kształtowaniem umiejętności, których brak jest jedną z głównych przyczyn powstawania problemów emocjonalnych. Pozwala to nie tylko na redukowanie objawów tu i teraz, ale także na zapobieganie ich wystąpieniu na dalszych etapach życia.
Proponowany przez autorów protokół terapeutyczny pomaga w usystematyzowany sposób – poprzez psychoedukację, samoobserwację, eksperymenty behawioralne i techniki terapii poznawczej – realizować z młodą osobą kolejne moduły. Uwzględnia takie zagadnienia, jak motywowanie uczestnika terapii, kształtowanie umiejętności identyfikowania, obserwowania oraz rozumienia emocji i zachowań, rozwijanie zdolności elastycznego reagowania poznawczego w sytuacjach wysyconych emocjami czy korzystanie z technik uważności. Autorzy zadbali też o zaangażowanie w proces terapeutyczny rodziców młodej osoby, których reakcje mogą podtrzymywać jej problemy i utrudniać terapię.
Jasny, przejrzysty, modułowy charakter protokołu umożliwia stosowanie go w terapii indywidualnej i grupowej, jak również dopasowywanie do potrzeb dzieci, nastolatków oraz ich rodzin, a zarazem pozwala strukturyzować i porządkować pracę terapeuty. Niniejszy podręcznik stanowi cenne narzędzie każdego psychoterapeuty poznawczo-behawioralnego, który pracuje z dziećmi i młodzieżą.
dr n. med. Magdalena Skotnicka-Chaberek
Centrum Neurorehabilitacji im. Z. i J. Dziurkowskich, Klinika Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej Uniwersytetu SWPS, superwizor dydaktyk Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej i Behawioralnej
Okres dorastania to czas intensywnych zmian zachodzących na wielu płaszczyznach w funkcjonowaniu młodej osoby. W zastraszającym tempie przybywa dzieci i nastolatków z trudnościami klinicznymi (m.in. emocjonalnymi, poznawczymi, w kontaktach społecznych), które w istotny sposób wpływają na proces rozwoju, często uniemożliwiając kształtowanie umiejętności radzenia sobie z negatywnymi myślami, trudnymi emocjami czy destrukcyjnymi zachowaniami. Potwierdzony empirycznie ujednolicony protokół transdiagnostyczny, w formie podręcznika dla psychoterapeuty oraz poradników dla dzieci i młodzieży, pozwala na wykorzystanie tego samego zestawu umiejętności w pracy terapeutycznej nad różnymi zaburzeniami. Umożliwia bardzo elastyczną personalizację i dostosowanie interwencji do bieżących problemów młodej osoby. Poszczególne moduły pozwalają na zastosowanie takich oddziaływań, które wpływają bezpośrednio na mechanizmy podtrzymujące zaburzenia emocjonalne. Ogromną wartość protokołu stanowi włączenie rodziców w proces terapeutyczny poprzez psychoedukację, a także modyfikację ich sposobu myślenia czy reagowania, który znacząco przyczynia się do podtrzymywania problemów emocjonalnych dziecka.
Marta Szydłowska
psycholożka, psychoterapeutka, wykładowczyni w Szkole Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej Uniwersytetu SWPS
